Con đường nào đưa cầu thủ đến bờ vực phá sản?

Khi nhắc đến cầu thủ bóng đá tài sản hàng triệu USD bị phá sản, nhiều người nghĩ rằng đó là hậu quả của việc ăn chơi. Tuy nhiên, điều đó không chính xác vì còn nhiều con đường khác.

Một trường hợp điển hình

Dean Windass là một tiền đạo nổi bật nhưng đầy cá tính, sự nghiệp 18 năm của anh trải qua cả bốn hạng đấu ở Anh, từng chơi tại Premier League cho các CLB như Bradford City, Middlesbrough, Hull City và thi đấu tại giải cao nhất Scotland cùng Aberdeen. Dù không phải là một siêu sao hàng đầu, anh vẫn kiếm được khoản thu nhập khá trong thời kỳ bóng đá Anh phát triển mạnh mẽ.

Thế nhưng, chỉ bảy năm sau khi giải nghệ vào năm 2009, Windass gần như cạn kiệt tài chính, tài khoản bị rút sạch để trả hóa đơn thuế lên tới 164.000 bảng Anh. Đó là hệ quả từ một khoản đầu tư sai lầm vào ngành công nghiệp điện ảnh – cùng với chi phí ly hôn.

Windass kể với The Athletic “Tôi nhớ có lần đi ăn pizza, vừa bước vào thì thấy một cặp đôi đang gọi món.Tôi đọc khẩu hình cậu trai kia và nghe rõ cậu ta nói: ‘Đó là Dean Windass, anh ấy vừa phá sản đấy’. Thật xấu hổ. Bạn giải nghệ và gác lại bóng đá phía sau. Điều đó đã khó rồi. Giờ lại thêm chuyện này (phá sản) thì còn tệ hơn nữa. Cảm giác stress ấy suýt giết tôi”.

Windass không phải là cựu cầu thủ chuyên nghiệp duy nhất đối diện với tình cảnh này nhưng anh trường hợp cầu thủ tiêu biểu hội tụ nhiều con đường đưa đến phá sản. Hiện không có con số chính thức nào ghi nhận số lượng cựu cầu thủ rơi vào cảnh phá sản.

Con số do tổ chức từ thiện XPro đưa ra năm 2013 cho thấy ba trong năm cầu thủ (60%) phá sản trong vòng năm năm sau khi giải nghệ, nhưng con số này đã bị tranh cãi. Gordon Taylor, khi còn là người đứng đầu Hiệp hội Cầu thủ Chuyên nghiệp (PFA), nói với BBC rằng con số chính xác hơn nằm trong khoảng “từ 10 đến 20%”.

Tuy nhiên, không ai phủ nhận rằng tần suất các vụ phá sản nổi tiếng trái ngược hoàn toàn với sự nghiệp bóng đá nơi hàng triệu bảng có thể kiếm được chỉ trong vài tháng. Ước tính, cầu thủ Premier League hiện kiếm trung bình hơn 100.000 bảng mỗi tuần, trong khi tổng lương của 20 CLB lên tới 4,1 tỷ bảng mùa 2022-23.

Đầu tư sai lầm là trắng tay

Thu nhập hồi đầu thế kỷ tuy nhỏ hơn nhưng vẫn không đủ để bảo vệ một số cái tên nổi bật nhất của Premier League. Thủ môn David James, người từng khoác áo tuyển Anh 53 lần và chơi cho Liverpool, Man City, Aston Villa, West Ham, Portsmouth…, bị tuyên bố phá sản năm 2014 và buộc phải bán bộ sưu tập kỷ vật cá nhân. Thời điểm đó, báo chí đưa tin cuộc ly hôn với vợ Tanya đã khiến thủ môn này mất tới 3 triệu bảng vào năm 2005.

Lee Hendrie, cựu tiền vệ Aston Villa, là một trường hợp khác. HMRC từng đệ đơn phá sản chống lại Hendrie khi anh vẫn còn thi đấu vào năm 2012. Theo một cuộc phỏng vấn với The Guardian năm 2020, những lo lắng tài chính góp phần gây ra trầm cảm cùng “khoảng năm đến sáu lần” anh cố tự tử.

Hendrie nói với BBC Radio 4 năm sau đó: “Tôi định dùng tiền để chăm sóc gia đình và đầu tư. Nhưng giữa chừng, tôi ly hôn và bị mất một khoản lớn. Rồi tôi mua nhà, nhưng hóa ra là đầu tư tồi. Tôi tưởng những người tư vấn cho mình sẽ có câu trả lời. Nhưng tôi không biết phải tìm đến đâu”.

Windass hiểu rõ những câu chuyện kiểu này. Anh cũng từng vật lộn với sức khỏe tinh thần sau khi giải nghệ, và tài chính bị căng thẳng khi bị cơ quan thuế HMRC truy thu. Windass, từng kiếm 30.000 bảng/tuần ở thời đỉnh cao và hiện vẫn đang trả 500 bảng/tháng cho HMRC, kể lại: “Tôi đang chơi cho Middlesbrough năm 2001 thì có người đến sân tập mời đầu tư vào ngành điện ảnh”.

“Tôi không hiểu nhiều về lĩnh vực đó, nhưng nhìn vào biểu mẫu thì thấy mọi ngôi sao nổi tiếng đều tham gia. Tôi nghĩ: ‘Nếu họ đã tham gia, thì tôi cũng tham gia vậy’. Tôi đầu tư với suy nghĩ sau 15 năm sẽ có một khoản tiền lớn. Nhưng năm tháng trôi qua, tôi liên tục nhận những phong bì nâu. Tôi tự hỏi: ‘Cái quái gì thế này?’ Tóm lại, tôi nhận được hóa đơn thuế 164.000 bảng. Tôi đã đóng thuế 40% suốt sự nghiệp khi kiếm được tiền lớn. Tôi không trốn thuế, chỉ là đi vào một kế hoạch sai lầm. Nhìn lại, rõ ràng đó là quyết định tồi”.

Vấn đề thuế và các khoản đầu tư sai lầm thường là nguyên nhân gốc rễ dẫn đến các vụ phá sản ở cựu cầu thủ. Chính HMRC cũng từng kiện cựu hậu vệ Man United và tuyển Anh, Wes Brown, vào năm 2023. Brown nói với podcast Ben Heath năm ngoái: “Khi kiếm được nhiều tiền, bạn cần những người đúng đắn bên cạnh. Và tôi nghĩ đó là điều tôi đã thiếu”.

Cựu thủ môn U17 Anh và đang là Trưởng phòng Kế hoạch Tài chính Thể thao tại Markland Hill Wealth, Curtis Anderson nhận định: “Thuế là vấn đề cực lớn. Có thể là do không hiểu rõ mình cần trả gì. Có thể là phí đại diện, bảo hiểm y tế tư nhân mà CLB chi trả cho bạn — những thứ này đều ảnh hưởng đến mã số thuế. Nếu kế toán bình thường không nắm rõ, và 5 năm sau bạn nhận được hóa đơn kèm lãi và phạt, bạn sẽ phải tìm tiền nhanh chóng. Và nếu không tìm được, thì chuyện đó sẽ xảy ra”.

Ly hôn là cú sốc

Một số cầu thủ sa vào nghiện ngập trên con đường dẫn đến phá sản, như Keith Gillespie và Paul Merson, nhưng tỷ lệ ly hôn cao sau khi giải nghệ cũng là một yếu tố được công nhận. Việc chia tài sản có thể tạo ra thách thức tài chính vào thời điểm khả năng kiếm tiền đã giảm sút.

Windass thừa nhận cuộc chia tay với vợ cũ, Helen, đã ảnh hưởng nặng nề. Windass giờ đã ổn định lại cuộc sống và hiện đang đối mặt tự tin với chẩn đoán bệnh sa sút trí tuệ năm ngoái. Anh trải lòng: “Tôi mất rất nhiều tiền vì ly hôn. Đó là lỗi của tôi. Tôi không thể nói về người khác vì không biết câu chuyện của họ, nhưng có rất nhiều cầu thủ ly hôn rồi phá sản. Nếu không có khoản đầu tư sai lầm và cuộc ly hôn đó, tôi đã không rơi vào tình cảnh đó”.

Không có hai trường hợp nào giống hệt nhau, nhưng những câu chuyện này có những điểm tương đồng tạo thành một mô hình. Hàng triệu bảng có thể kiếm được và tiêu sạch. Chỉ khi thu nhập ngừng lại, hối hận mới ập đến. Anderson đúc kết: “Nguyên nhân và cách phòng tránh chủ yếu là có những người phù hợp bên cạnh bạn. Tôi luôn nhấn mạnh về giáo dục. Bạn không cần biết mọi thứ, chỉ cần biết rằng mình phải làm điều gì đó”.

=>Xem thêm:

• Panenka là gì? Những điều thú vị về kỹ thuật này
• Hattrick là gì? Tất tần tật những điều cần biết về Hattrick

Nguồn tin: Bongdako