Club World Cup có thật sự cạnh tranh như FIFA tuyên bố?

Trong nỗ lực tuyên truyền chất lượng chuyên môn Club World Cup mùa hè này, FIFA đã thành lập một Tổ nghiên cứu kỹ thuật (TSG) riêng để phân tích giải đấu. Họ đã nói gì giải?

Dẫn đầu bởi Giám đốc phát triển bóng đá toàn cầu Arsène Wenger, nhóm chuyên gia bao gồm các cựu cầu thủ và HLV như Esteban Cambiasso, Aliou Cissé, Tobin Heath, Jurgen Klinsmann, Roberto Martinez, Gilberto Silva và Pascal Zuberbuhler, cùng nhau đưa ra những nhận định chuyên sâu từ từng trận đấu.

Mục lục

Luận điểm của FIFA nghe cũng có lý

Trong một thông cáo báo chí gần đây của TSG, các thành viên đã chia sẻ quan điểm của họ ở giai đoạn giữa giải, và một số kết luận được đưa ra khá… gây bất ngờ. Wenger nói: “Giải đấu căng thẳng hơn nhiều so với kỳ vọng. Chúng tôi tạo ra Club World Cup để các CLB lớn trên toàn thế giới có cơ hội thi đấu tại đây. Có vẻ như đây mới chỉ là khởi đầu cho một điều sẽ không bao giờ dừng lại”.

Dù một số tuyên bố có phần mang màu sắc tuyên truyền nhưng cũng không thể phủ nhận rằng giải đấu đã ghi nhận những khoảnh khắc đáng nhớ — từ chiến thắng 2-1 của Inter Miami trước Porto ở vòng bảng, đến trận Botafogo hạ gục nhà vô địch châu Âu Paris Saint-Germain.

Các CLB Brazil đặc biệt gây ấn tượng: Flamengo vượt qua Chelsea ở vòng bảng, Fluminense loại Inter Milan ở vòng 1/8 rồi đánh bại Al Hilal ở tứ kết. Những thành tích ấy càng cho thấy không thể xem thường các đại diện đến từ quốc gia lớn nhất Nam Mỹ.

Chiến thắng đáng chú ý nhất thuộc về Al Hilal của Saudi Arabia, khi họ đánh bại Manchester City ở vòng 1/8 — một trận có tổng chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) cao nhất giải với 47 cú sút trong hơn 120 phút. Al Hilal xứng đáng thắng? Có. Nhưng điều đó có khiến đội của Simone Inzaghi mạnh hơn Pep Guardiola? Không.

Club-World-Cup-co-that-su-canh-tranh-1 — Al Hilal quật ngã Manchester City là bất ngờ thú vị nhất giải

Có phải giải Saudi Pro League hay hơn Premier League? Cũng không hẳn — dù Cristiano Ronaldo có thể nghĩ vậy. Niềm vui của Al Hilal không kéo dài lâu, khi họ bị Fluminense loại với tỷ số 2-1 ở tứ kết. Đây cũng là đại diện không thuộc châu Âu duy nhất lọt vào bán kết.

Ở một khía cạnh nào đó, điều này củng cố thông điệp từ FIFA rằng giải đấu mùa hè năm nay cho thấy “bóng đá chất lượng cao hiện diện ở khắp nơi trên thế giới“. HLV trưởng Real Madrid, Xabi Alonso cũng đồng quan điểm: “Club World Cup cho thấy trình độ cạnh tranh cao ở nhiều giải đấu khác mà chúng ta (người châu Âu) có thể chưa quen. Các giải Saudi, Brazil và cả Argentina nữa. Ở châu Âu, đôi khi chúng ta quá lệ thuộc vào Champions League”.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: những trường hợp nổi bật tại một giải đấu ngắn hạn vào mùa hè có thực sự nói lên chất lượng toàn giải? Liệu các kết luận từ FIFA có chỉ đúng trong phạm vi giải đấu? Hay có thể dùng màn trình diễn của từng CLB để đánh giá sức mạnh toàn giải?

Cũng như trong cuộc sống, bất bình đẳng bóng đá tồn tại ở mọi quốc gia — và sức mạnh của đội mạnh nhất không đồng nghĩa với sự cạnh tranh hay chất lượng toàn giải. Ví dụ như Celtic và Rangers ở Scottish Premiership.

Dùng AI làm rõ vấn đề

Sử dụng dữ liệu từ Twenty First Group — một công ty tư vấn dữ liệu thể thao cho CLB, giải đấu và nhà đầu tư — ta có thể xem xét mức độ chênh lệch chất lượng giữa các giải có đại diện vào sâu ở Club World Cup (và cả MLS để tham khảo). Mô hình World Super League của Twenty First Group sử dụng trí tuệ nhân tạo để xếp hạng các đội bóng toàn cầu, từ đó tính điểm trung bình để đánh giá sức mạnh giải đấu.

Dữ liệu cho thấy: Một số giải có sự phân hóa lớn giữa các đội trong khi số khác cho thấy sự cạnh tranh đồng đều hơn. Giải VĐQG Brazil (Serie A) là một trường hợp thú vị. Aurel Nazmiu, nhà khoa học dữ liệu cấp cao tại Twenty First Group đánh giá: “Chúng tôi xếp Brazil là giải đấu mạnh thứ 6 toàn cầu, nên đã kỳ vọng các CLB Brazil sẽ cạnh tranh tốt”.

Điểm quan trọng là không chỉ sức mạnh mà còn là sự phân bố đều giữa các đội, cho thấy tính cạnh tranh cao trong nội bộ giải Brazil. Ví dụ, các đội hàng đầu như Palmeiras hay Flamengo không vượt trội quá xa so với đội thấp nhất như Juventude. Điều này được thể hiện qua chỉ số thống kê gọi là độ lệch chuẩn (standard deviation). Càng thấp, mức độ chênh lệch giữa các đội càng ít — tức là giải đấu càng đồng đều, cạnh tranh hơn.

Club-World-Cup-co-that-su-canh-tranh-2 — PSG mạnh không đồng nghĩa là Ligue 1 mạnh

MLS (Mỹ) có độ lệch chuẩn thấp nhất, nhờ hệ thống trần lương. Brazil xếp thứ hai, củng cố niềm tin rằng thành tích của các CLB Brazil tại Club World Cup phản ánh đúng chất lượng của giải đấu. Ngược lại, Saudi Pro League có độ lệch chuẩn cao nhất — tức sự chênh lệch lớn giữa Al Hilal và phần còn lại, do bốn đội mạnh nhất thuộc quỹ đầu tư PIF.

Nazmiu cho biết “Chúng tôi xếp Saudi Pro League là giải mạnh thứ 50 thế giới. Al Hilal vượt trội, xếp hạng 132 toàn cầu, trong khi đội nhì là Al Ahli chỉ đứng thứ 279”. Thực tế, Al Hilal cách biệt quá xa phần còn lại, khi đội xếp thấp nhất là Al Orobah đứng thứ 2.405 thế giới, với số khán giả trung bình mỗi trận (2.307 người) thậm chí còn thua Barnet ở giải hạng 5 Anh. Do đó, thành công của Al Hilal không đồng nghĩa với việc cả Saudi Pro League đang vươn tầm.

Tất nhiên, châu Âu cũng không miễn nhiễm với bất bình đẳng, như PSG ở Pháp hay bộ ba Benfica, Porto, Sporting CP ở Bồ Đào Nha. Bayern Munich ở Đức cũng là ví dụ tiêu biểu trong 10 năm qua. Chủ tịch FIFA Gianni Infantino tuyên bố trên mạng xã hội rằng “một kỷ nguyên bóng đá mới đã bắt đầu” sau chiến thắng của Al Hilal trước Man City tuần trước — nhưng tuyên bố đó có quá sớm?

Có vẻ như vậy, Club World Cup năm nay có bóng đá đỉnh cao, có người hâm mộ cuồng nhiệt, có kịch tính, bất ngờ và những cú sốc. Nhưng nếu dùng giải đấu này để tuyên bố rằng sự cạnh tranh của bóng đá toàn cầu đã thực sự được nâng tầm, thì có lẽ… vẫn còn hơi khiên cưỡng.

=>Xem thêm: