Chuyện gì đang xảy ra với Mohamed Salah?

Mùa giải 2025/26 của Liverpool như một chiếc tàu lượn. Hai tuần trước, họ vẫn đứng vững trên đỉnh Premier League, toàn thắng và tạo khoảng cách 5 điểm với đội xếp thứ hai – một khởi đầu chỉ từng xảy ra đúng một lần trong lịch sử giải đấu. “The Kop” lúc đó được xem là ứng viên số một cho ngôi vô địch, thậm chí trước khi tháng 10 kịp bắt đầu.

Thế nhưng, đằng sau chuỗi thắng ấy, có điều gì đó không ổn. Liverpool giành phần lớn chiến thắng nhờ các bàn thắng muộn – 4 trong 5 trận ở Premier League được định đoạt từ phút 80 trở đi, trong khi ở Champions League và Cúp Liên đoàn, họ cũng chỉ thắng nhờ các pha lập công ở phút 92 và 85. Sự kịch tính ấy khiến người hâm mộ phấn khích, nhưng cũng làm dấy lên nỗi lo: liệu đây là bản lĩnh, hay chỉ là may mắn?

Câu trả lời đến rất nhanh. Trong hai vòng đấu gần nhất, Liverpool thua liền hai trận tại Premier League – và trớ trêu thay, đều vì những bàn thua phút bù giờ (97 và 95). Thêm vào đó, thất bại 0-1 trước Galatasaray ở Champions League khiến họ thua ba trận liên tiếp lần đầu tiên kể từ năm 2023. HLV Arne Slot cũng đang trải qua chuỗi thua dài nhất trong sự nghiệp cầm quân.

Điều đáng nói là, ngay cả trước khi chuỗi thất bại ấy diễn ra, Slot đã bắt đầu thử nghiệm. Ông liên tục thay đổi đội hình và chiến thuật, đôi khi đến mức khó hiểu. Ở trận thua Crystal Palace, ông bất ngờ đảo lộn hệ thống; còn trước Galatasaray, Slot kéo Dominik Szoboszlai xuống đá hậu vệ phải, rồi đẩy Jeremie Frimponglên đá tiền đạo cánh. Mới nhất, trong trận thua Chelsea, ông còn cất Florian Wirtz lên ghế dự bị.

Từ vị thế đội bóng toàn thắng, Liverpool giờ trở thành tập thể ngổn ngang câu hỏi: đâu là đội hình mạnh nhất? Họ đang khủng hoảng thật sự hay chỉ đang trải qua giai đoạn điều chỉnh? Và quan trọng hơn – điều gì đang xảy ra với Mohamed Salah?

salah-dang-sa-sut-phong-do-so-voi-chinh-minh — Salah đang sa sút phong độ so với chính mình.

Khi “Vua Ai Cập” đánh mất bản ngã

Giữa hàng loạt dấu hỏi ở Anfield, phong độ của Salah là vấn đề lớn nhất. Bởi dẫu Liverpool có thay đổi thế nào, vẫn có một sự thật suốt tám năm qu. Ở đó, khi Salah thăng hoa, Liverpool chiến thắng; khi Salah mờ nhạt, “The Kop” khốn đốn.

Thế nhưng, mùa này, Salah không còn là chính mình. Sau 7 trận Premier League, anh mới tung ra 11 cú sút (không tính phạt đền) – con số thấp chưa từng thấy kể từ khi anh đến Anfield năm 2017. Mùa trước, sau cùng số trận, anh đã có 22 cú dứt điểm. Chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) của anh giảm một nửa, từ 3,31 xuống còn 1,18.

Tính đến thời điểm này, Salah chỉ đạt 0,34 bàn thắng + kiến tạo kỳ vọng mỗi 90 phút – ngang với các cầu thủ trung bình như Brenden Aaronson hay Daniel Ballard. Với một siêu sao từng đạt 0,87 ở mùa trước và 0,79 trung bình sự nghiệp Liverpool, đây là sự sụt giảm nghiêm trọng.

Đáng lo hơn, Salah không hề “đen đủi” vì bỏ lỡ cơ hội – bởi thực tế, anh chẳng còn cơ hội nào để bỏ lỡ. Vấn đề không nằm ở những pha bỏ lỡ, mà ở số lần được dứt điểm

Nếu Salah vẫn tung ra hàng loạt cú sút mà không ghi bàn, người ta có thể trấn an rằng bàn thắng sẽ sớm quay lại. Nhưng vấn đề là, anh không còn xuất hiện ở vị trí dứt điểm. Tỷ lệ chạm bóng trong vòng cấm của Salah giảm gần 50% so với mùa trước – từ 9,49 lần/trận xuống còn 4,71. Qua 7 trận, anh mới có 38 lần chạm bóng trong khu vực 16m50, thấp hơn bất kỳ mùa nào trước đó.

Con số ấy không chỉ phản ánh sự thay đổi vai trò, mà còn cho thấy Liverpool đang mất hẳn sức mạnh ở hành lang phải – khu vực từng là “vũ khí chết người” với bộ đôi Trent Alexander-Arnold và Salah.

Trong 8 mùa cùng nhau, bộ đôi này đã thực hiện hơn 3.100 đường chuyền qua lại, tạo nên mối liên kết nguy hiểm nhất Premier League. Riêng TAA đã có hơn 1.100 đường chuyền hướng về Salah – nhiều hơn bất kỳ cặp cầu thủ nào trong cùng giai đoạn.

Thế nhưng mùa này, Alexander-Arnold đã ra đi, còn hệ thống tấn công của Liverpool bị đảo lộn. Người thay thế vai trò sáng tạo –Wirtz – lại không phải mẫu cầu thủ “phục vụ” cho Salah.

Mùa trước, tam giác tấn công TAA – Szoboszlai – Salah là linh hồn trong lối chơi của Liverpool. TAA dâng cao như một tiền vệ kiến thiết, Szoboszlai di chuyển rộng, mở khoảng trống, còn Salah là người kết thúc. Dữ liệu cho thấy, chỉ riêng cặp TAA – Salah đã tạo ra 1,55 bàn thắng kỳ vọng theo chỉ số xPV (expected possession value), nằm trong nhóm hiệu quả nhất châu Âu.

Mùa này, tam giác ấy biến mất. Szoboszlai bị đẩy lùi xuống sâu hơn, Wirtz được đưa vào thay thế nhưng lại thi đấu như một tiền vệ truyền thống, chia đều chạm bóng hai biên. Kết quả là sự kết nối giữa Wirtz và Salah trở nên rời rạc, chỉ đứng thứ 20 trong danh sách các cặp chuyền có giá trị cao nhất của đội. Trong khi đó, Gakpo – cầu thủ đá cánh trái – lại trở thành trung tâm của hầu hết pha phối hợp tấn công.

Liverpool giờ có xu hướng tấn công dàn trải, thiếu điểm nhấn. Họ chạm bóng ít hơn ở 1/3 phần sân đối phương (chỉ 185 lần/trận so với trung bình 215 ở các mùa trước). Điều này khiến Salah, vốn là người cần nhiều pha chạm để tạo ra khác biệt, trở nên “lạc lõng” giữa hệ thống mới.

salah-dang-phai-choi-trong-mot-he-thong-khac-biet — Salah đang phải chơi trong một hệ thống khác biệt.

Khi hệ thống không còn phục vụ Salah

Salah vừa bước sang tuổi 33 – cột mốc khiến nhiều người cho rằng anh đã bắt đầu đi xuống. Nhưng dữ liệu thể lực lại kể câu chuyện khác. Tốc độ trung bình và số lần bứt tốc của anh gần như không đổi so với ba mùa qua. Theo thống kê, Salah vẫn đạt vận tốc cực đại 32,53 km/h, nằm trong nhóm 10% nhanh nhất Premier League. Chỉ có điều, anh không còn di chuyển nhiều trong vòng cấm như trước.

Điều này không hoàn toàn do tuổi tác, mà do vai trò và cấu trúc đội bóng thay đổi. Nếu trước đây anh vừa là tiền đạo, vừa là tiền vệ cánh, vừa là người sáng tạo – thì nay, anh không còn được “trao quyền” nhiều như trước. Không còn TAA hỗ trợ, không còn Szoboszlai pressing tạo không gian, Salah mất luôn những khoảng trống quen thuộc để khai thác.

Mùa trước, Liverpool thành công nhờ sự ổn định trong cách triển khai: bóng luân chuyển sang phải, Salah và TAA tạo áp lực liên tục, rồi mở ra cơ hội cho Gakpo hay Diaz ở cánh đối diện. Mọi thứ có thể đoán được, nhưng cực kỳ hiệu quả. Khi mất bóng, họ cũng biết chính xác phải pressing ở đâu.

Giờ đây, lối chơi của Liverpool trở nên đa dạng hơn nhưng lại thiếu sự tập trung vào những cầu thủ giỏi nhất. Gakpo chạm bóng nhiều hơn Salah 10 lần mỗi trận – nghịch lý khi anh vốn là người ít chạm nhất mùa trước.

Trong thể thao đỉnh cao, việc “phân phối cơ hội” cho ngôi sao là điều tối quan trọng. Bóng chày đặt người đánh giỏi nhất ở đầu đội hình; bóng rổ dồn bóng cho Jokic; bóng bầu dục để Josh Allen ném bóng càng nhiều càng tốt. Và với Liverpool mùa trước, công thức chiến thắng rất rõ ràng. Đó là đưa bóng đến Salah càng nhiều càng tốt.

Có thể Salah không còn đủ sức rê dắt xuyên thủng hàng thủ như ở tuổi 25, nhưng anh vẫn là cầu thủ thông minh, có bản năng ghi bàn và di chuyển cực tốt. Nếu không thể vừa sáng tạo vừa ghi bàn, giải pháp hợp lý là đưa anh tiến gần khung thành hơn.

HLVSlot có thể thử nghiệm sơ đồ 3-5-2, để Salah đá cặp tiền đạo cùng Isak, Wirtz đá hộ công phía sau, còn Gakpo lùi xuống đá wing-back trái. Khi ấy, Salah sẽ tập trung hơn vào vai trò “sát thủ vòng cấm”, tận dụng sự tinh quái và khả năng chọn vị trí thay vì tốn sức rê dắt.

Tất nhiên, không thể phủ nhận yếu tố thời gian. Salah đang phải học cách thích nghi với hệ thống mới và đồng đội mới. Alexander-Arnold đã từng thực hiện hơn 3.000 đường chuyền với anh; còn Wirtz và Salah mới chỉ có 45.

Liverpool lúc này không khủng hoảng, nhưng họ đang ở ngã rẽ. Đội bóng này vẫn đủ chất lượng để đua vô địch, nhưng nếu Salah không trở lại hình ảnh của chính mình, tất cả nỗ lực chiến thuật sẽ trở nên vô nghĩa. Không có TAA, không có Szoboszlai ở đúng vị trí, hệ thống từng giúp Salah bùng nổ đang tan rã.

Và chỉ khi anh cùng Wirtz tìm ra tiếng nói chung, Liverpool mới có thể tìm lại bản sắc – thứ từng khiến họ chinh phục cả châu Âu. Một “Vua Ai Cập” đang đứng giữa lằn ranh của vinh quang và hoài niệm. Nhưng nếu lịch sử Liverpool từng dạy ta điều gì, thì đó là khi Salah rực sáng, Anfield luôn bùng nổ.

=>Xem thêm: